Ulgi w ZUS: Kompletny przewodnik dla przedsiębiorców

Prowadzenie własnej firmy wiąże się z wieloma wyzwaniami – jednym z największych są koszty składek ZUS. Na szczęście system przewiduje ulgi, które mogą znacząco obniżyć obciążenia finansowe przedsiębiorców. 

Czym są składki ZUS i od czego zależą?

Jako przedsiębiorca płacisz dwa rodzaje składek:

• Składki społeczne: Zapewniają Ci emeryturę, rentę, zasiłek chorobowy czy wypadkowy.
• Składka zdrowotna: Zapewnia Ci dostęp do publicznej służby zdrowia.

Wysokość składek zmienia się w zależności od tego, jak długo prowadzisz firmę. Zaczynasz od ulg, które stopniowo rosną. Pomyśl o tym jak o „drabince ZUS”.

Drabinka ZUS: Twój Plan na 5 Lat

1. Ulga na start (pierwsze 6 miesięcy): płacisz tylko składkę zdrowotną. To najłatwiejszy i najtańszy start! 
2. Preferencyjne składki ZUS (kolejne 24 miesiące): płacisz obniżone składki społeczne plus składkę zdrowotną. Twoja firma rośnie, składki też, ale powoli. 
3. Mały ZUS Plus (36 miesięcy): jeśli Twój przychód nie przekroczył 120 000 zł w poprzednim nadal płacisz obniżone składki społeczne plus składkę zdrowotną.
4. Duży ZUS (po wszystkich ulgach): płacisz pełne składki społeczne plus składkę zdrowotną. To znak, że Twój biznes osiągnął pełnoletność! 

ULGA NA START	PREFERENCYJNE SKŁADKI ZUS	MAŁY ZUS PLUS	DUŻY ZUS
6 miesięcy	24 miesiące	36 miesięcy	Po wszystkich ulgach
Nowi przedsiębiorcy lub wznawiający działalność po min. 60 msc.	Nowi przedsiębiorcy lub po zakończeniu ULGI NA START	Przedsiębiorcy o przychodzie z poprzedniego roku do 120 000 zł	Pozostali
Tylko składka zdrowotna (od 314,96 zł/mies.)	Obniżone składki społeczne (442,90 zł/mies.*) plus składka zdrowotna.	Wysokość składek zależna od Twoich dochodów	Pełne składki społeczne (1730,77 zł/mies.*) plus składka zdrowotna.

*kwota obejmująca dobrowolną składkę chorobową

Niższe składki społeczne = niższe świadczenia z ubezpieczeń społecznych.

Składki społeczne

Składki społeczne to część Twoich obowiązkowych opłat do ZUS, które zapewniają Ci ochronę na wypadek różnych sytuacji życiowych – choroby, wypadku, utraty zdolności do pracy oraz na emeryturze. Płacąc je regularnie, inwestujesz w swoje bezpieczeństwo finansowe w przyszłości.

W skład składek społecznych wchodzą:

1. Składka emerytalna – to Twoja przyszła emerytura. Każda wpłacona złotówka zwiększa kwotę, którą dostaniesz, gdy przejdziesz na emeryturę.
2. Składka rentowa – daje Ci zabezpieczenie finansowe, jeśli np. nie będziesz mógł już pracować z powodu długotrwałej choroby lub wypadku. Z tej składki korzysta też Twoja rodzina, jeśli Tobie stanie się coś złego.
3. Składka chorobowa – pozwala Ci otrzymać zasiłek chorobowy, gdy zachorujesz.  Jest dobrowolna, ale bardzo przydatna.
4. Składka wypadkowa – chroni Cię, jeśli przy pracy wydarzy się wypadek. 
5. Fundusz Pracy – pomaga osobom bez pracy i finansuje różne programy aktywizacji zawodowej. Większość przedsiębiorców płaci go automatycznie.

Jak oblicza się składki społeczne?

Składki społeczne naliczane są od tzw. podstawy wymiaru, czyli kwoty, od której ZUS oblicza Twoje składki. W 2025 roku prognozowane przeciętne wynagrodzenie wynosi 8 673,00 zł. Aby ustalić podstawę wymiaru dla składek przedsiębiorcy, tę kwotę mnoży się przez 60%, co daje 5 203,80 zł. To właśnie od tej kwoty ZUS nalicza składki społeczne przy dużym ZUSie . 

Standardowe składki społeczne: 

RODZAJ UBEZPIECZENIA	PODSTAWA	WARTOŚĆ SKŁADKI
EMERYTALNA	5 203,80	19,52%	1 015,78
RENTOWA		8,0%	416,30
CHOROBOWE		2,45%	127,49
WYPADKOWE		0,84%	43,71
FP i FS		2,45%	127,49

Suma: 1 730,77

Dlaczego warto płacić składki społeczne?

Składka zdrowotna to element, który w ostatnich latach wywołuje najwięcej pytań. Jej wysokość może znacząco wpłynąć na Twój finalny zysk. Spójrzmy, jak to wygląda dla każdej z form opodatkowania w 2025 roku.

Składka zdrowotna to obowiązkowa opłata, którą każdy przedsiębiorca płaci do ZUS, aby mieć prawo do korzystania z publicznej opieki zdrowotnej.
To oznacza, że dzięki tej składce możesz iść do lekarza w ramach NFZ bez dodatkowych kosztów.

Składka zdrowotna nie jest stała jak składki społeczne

• Składki społeczne (np. emerytalna, rentowa) są co miesiąc takie same – niezależnie od tego, ile zarabiasz.
• Składka zdrowotna działa inaczej: jej wysokość zależy od tego, ile w danym miesiącu faktycznie zarobisz.

Składka zdrowotna zależy od formy opodatkowania
To, ile dokładnie zapłacisz, liczy się według innych zasad w zależności od tego, jak rozliczasz się z podatku:

• Skala podatkowa (zasady ogólne)
• Podatek liniowy
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
  Każda z tych form ma własny sposób obliczania składki.

FORMA OPODATKOWANIA	METODA OBLICZANIA SKŁADKI ZDROWOTNEJ
Skala podatkowa	9% dochodu.  Podstawą do wyliczenia jest dochód z poprzedniego miesiąca. Minimalna składka to 314,96 zł/miesiąc w 2025 roku.
Podatek liniowy	4,9% dochodu.  Zasada jest podobna jak na skali. Również obowiązuje minimalna składka zdrowotna w tej samej wysokości.
Ryczałt ewidencjonowany	Kwota ryczałtowa. Składka jest z góry znana i płacona w stałej wysokości, która zależy od Twoich rocznych przychodów. W 2025: Do 60 tys. zł: 461,66 zł/miesiąc Od 60 tys. do 300 tys. zł: 769,43 zł/miesiąc Powyżej 300 tys. zł: 1384,97 zł/miesiąc

Gdy już rozumiemy o co chodzi ze składką zdrowotną i składkami społecznymi możemy przejść do przedstawienia ulg ZUS. 

1. Ulga na start – idealny start w biznesie

Ulga na start to rozwiązanie stworzone z myślą o osobach, które dopiero rozpoczynają działalność gospodarczą. Dzięki niej przez pierwsze 6 miesięcy przedsiębiorca płaci tylko składkę zdrowotną, a składki na ubezpieczenia społeczne są zawieszone.

Kto może skorzystać?

• osoby rozpoczynające działalność po raz pierwszy
• osoby, które nie prowadziły firmy przez minimum 60 miesięcy
• osoby, które nie świadczą usług ani nie prowadzą działalności na rzecz swojego byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym byli zatrudnieni na umowę o pracę i wykonywali obowiązki pokrywające się z aktualnie prowadzoną działalnością.

Ile można zaoszczędzić?

Wysokość składki zdrowotnej jest uzależniona od formy opodatkowania oraz od wysokości dochodu. Minimalna składka zdrowotna w 2025 roku to 314,96 zł.

UWAGA! Jeśli chcesz jak najbardziej zyskać na tej uldze załóż działalność 2 dnia miesiąca, ponieważ do limitu 6 miesięcy wliczają się całe miesiące, więc w tej sytuacji de facto możesz skorzystać z ulgi przez prawie z 7 miesięcy. 

Przykład

Załóżmy, że przez pierwsze miesiące zarabiasz mniej niż minimalna krajowa co obliguje Cię do opłacenia minimalnej składki zdrowotnej. Sprawdźmy jaka byłaby różnica w składkach jeśli nie skorzystałabyś/skorzystałbyś z ulgi na start:

Rodzaj składki	Ulga na start	Brak ulgi
Składka zdrowotna	314,96	314,96
Składki społeczne	0	1730,77
Razem	381	2045,72

2. ZUS preferencyjny – kontynuacja oszczędności

Po zakończeniu okresu Ulgi na start przedsiębiorcy mogą skorzystać z Małego ZUS-u (preferencyjnego). Dzięki niemu wysokość składek społecznych jest obniżona i zależy od przychodu w poprzednim roku kalendarzowym.

Kto może płacić preferencyjne składki na ZUS?

Możesz płacić niższe składki na ZUS, jeśli spełnisz dwa warunki:

1. Nowa lub powracająca działalność – rozpoczynasz działalność po raz pierwszy albo ponownie, po co najmniej 60 miesiącach od jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia.
2. Brak pracy dla byłego pracodawcy w tym samym zakresie – nie świadczysz usług ani nie prowadzisz działalności dla byłego pracodawcy w tym samym zakresie, w jakim pracowałeś u niego wcześniej.

Drugi warunek obowiązuje przez cały 24-miesięczny okres korzystania z niższych składek. Oznacza to, że jeśli zaczniesz działać na rzecz byłego pracodawcy w tym czasie, tracisz prawo do preferencyjnych składek.

Jak działają preferencyjne składki na ZUS?

Przedsiębiorcy mogą przez 24 miesiące płacić niższe składki, liczone od obniżonej podstawy.

• Obniżona podstawa nie może być mniejsza niż 30% minimalnego wynagrodzenia.
• W 2025 roku oznacza to 30% z 4666 zł, czyli 1399,80 zł.

Jeśli korzystasz z preferencyjnych składek i prowadzenie firmy jest Twoim jedynym źródłem ubezpieczeń społecznych, nie płacisz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.

Obniżone składki dotyczą tylko Ciebie jako przedsiębiorcy. Za zatrudnionych pracowników i zleceniobiorców składki płacisz normalnie.

Przykład składek (2025 r.)

Podstawa wymiaru składki	1399,80 zł 30% minimalnego wynagrodzenia brutto od 1.01.2025 Tzn. preferencyjny ZUS	5203,80 zł 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto Tzn. duży zus
Składka emerytalna (19,52%)	273,24 zł	1015,78 zł
Składka rentowa (8,00%)	111,98 zł	416,30 zł
Składka (dobrowolna) chorobowa(2,45%)	34,30 zł	127,49 zł
Składka wypadkowa (1,67%)*	23,38 zł	86,90 zł
Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (2,45%)	0	127,49 zł
Razem	442,90 zł	1773,96 zł

* Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zmienna i zależy od wielkości przedsiębiorstwa i branży. W tabeli podano stopę dla przedsiębiorcy zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób.

Po zakończeniu okresu, w którym płaciłeś obniżone stawki ZUS, możesz przejść na standardowe składki ZUS lub – jeśli spełniasz warunki – płacić Mały ZUS Plus.

3. Mały ZUS Plus – składki dopasowane do przychodu

Mały ZUS Plus to najbardziej elastyczna forma obniżonych składek. Podstawę wymiaru składek stanowi przychód z poprzedniego roku, dzięki czemu przedsiębiorcy płacą mniej, jeśli zarobili mniej.

Kto może skorzystać?

Przedsiębiorcy mogą korzystać z Małego ZUS Plus, czyli płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne, jeśli spełnią dwa warunki:

1. Przychody z prowadzonej działalności w poprzednim roku nie przekroczyły 120 000 zł.
2. Działalność była prowadzona przez co najmniej 60 dni w poprzednim roku.

Jak działa?

W 2025 roku podstawą do obliczenia składek w ramach Małego ZUS Plus są dochody z 2024 roku. Minimalna i maksymalna podstawa wymiaru składek wynoszą:

• Minimalna podstawa: 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2025 roku, co daje 1 399,80 zł.
• Maksymalna podstawa: 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w 2025 roku, co daje 5 203,80 zł.

Oznacza to, że przedsiębiorcy mogą płacić składki od podstawy mieszczącej się w tym przedziale.

Przykład

Istnieją kalkulatory, które obliczą za Ciebie twoją podstawę składek. 

Jeśli chciałbyś zrobić to samodzielnie, poniżej przedstawiamy przykład  wyliczenia podstawy dla przedsiębiorcach rozliczających się na zasadach skali podatkowej.

1. Oblicz roczny dochód z działalności w poprzednim roku kalendarzowym i podziel go przez liczbę dni, w których firma była aktywna.
2. Pomnóż otrzymany wynik przez 30, aby uzyskać średni miesięczny dochód.
3. Zaokrąglij wynik do pełnych groszy (w górę, jeśli końcówka wynosi 0,5 grosza lub więcej; w dół, jeśli mniej niż 0,5 grosza).
4. Pomnóż uzyskany wynik przez współczynnik 0,5, aby uwzględnić obniżoną podstawę.
5. Końcową wartość zaokrąglij do pełnych groszy – to będzie podstawa do obliczenia składek społecznych w ramach Małego ZUS Plus.

Gdy już obliczymy podstawę składek należy pomnożyć nasz wynik razy:

• 19,52% dla składki na ubezpieczenie emerytalne;
• 8% dla składki na ubezpieczenie rentowe;
• 1,67% dla składki na ubezpieczenie wypadkowe;
• 2,45% dla składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Podsumowanie

Ulgi w ZUS to nie tylko przywilej, ale realna szansa na spokojny start w biznesie i niższe obciążenia w pierwszych latach działalności. Dzięki nim przedsiębiorca może skoncentrować się na tym, co naprawdę ważne – rozwoju firmy i zwiększaniu przychodów.